SIK SORULAN SORULAR

120 V dc sistemde hayat koruma rölesi gereklimidir.

serdartavaslioglu 5 yıl

Soru : 120 volt dc kullanılan bir tabloda kaçak akım kullanılması gerekir mi?
Cevap: Sorunuza detaylı bir açıklama yapabilmek için ilgili standardın maddelerine bakmak gerekir.
TS HD 60364-4-41/Aralık 2008 Alçak gerilim elektrik tesisleri –
Bölüm 4 – 41: Güvenlik için koruma – Elektrik çarpmasına karşı koruma standardı giriş bölümü elektrik koruması için iki ana durum tespit eder.
“IEC Guide 104’e uygun olan bu standard elektrik çarpmasına karşı koruma için grup güvenlik yayını konumuna sahiptir.
− Normal şartlar altında koruma (burada temel koruma olarak belirtilmiştir) doğrudan temasa karşı koruma ve
− Arıza şartları altındaki koruma (burada arıza koruma olarak belirtilmiştir) dolaylı temasa karşı koruma,”
Elektrik doğrudan veya dolaylı temasın söz konusu olması durumunda, tehlike arz ediyorsa koruma yapılması şartını koyar. Koruma yapılmadan elektrik kaynağı oluşturulamaz. Bunun için çeşitli koruma yöntemleri tanımlanmıştır. Aynı standart bu konuda dört ana koruma yöntemi belirlemiştir.
410.3.3 Bir tesisin her bir bölümünde harici etki şartları göz önüne alınarak bir veya daha fazla koruyucu tedbir uygulanmalıdır.
Genellikle aşağıdaki koruyucu tedbirlere izin verilir:
− Besleme kaynağının otomatik olarak devre harici olması (Madde 411)
− Çift veya takviyeli yalıtım (Madde 412)
− Akım kullanan teçhizatın bir elemanının besleme kaynağı için elektriksel ayırma (Madde 413)
− Çok düşük gerilim (SELV ve PELV) (Madde 414).
Bir tesiste uygulanan koruyucu tedbirler teçhizatın seçimini ve montajını dikkate almalıdır.”
Bunları özetlersek,

  1. Normal kullandığımız sistemlerde bir temas olması durumunda otomatik olarak devrenin kesilmesi (RCD kullanımı şartı)
  2. Çift veya takviyeli izalasyon kullanarak özel tesisat sistemi ile temasın önlenmesi,
  3. İzalasyon trafosu kullanarak sistemin izole edilmesi
  4. Çok düşük gerilim kullanılması.
    Bunlardan herhangi bir sistemin kullanılması, standart açısından koruma için yeterli sayılır. Dördüncü bölüm olan düşük gerilim açıklaması aşağıdaki madde de yapılmıştır.
    “414 Koruyucu tedbir: SELV ve PELV tarafından sağlanan çok düşük gerilim
    414.1 Genel
    414.1.1 Elektriksel ayırma ile koruma
    Çok düşük gerilim ile olan koruma,
    − SELV veya
    − PELV
    olan iki farklı çok düşük gerilim sistemlerinin birisini ihtiva eden bir koruyucu tedbirdir.
    Bu koruyucu tedbir,
    − SELV veya PELV sisteminde I’inci gerilim bandında, 50 V a.a. veya 120 V d.a. değerine kadar gerilimin sınırlandırılmasını (IEC 60449’a bakılmalıdır) ve
    − SELV ve PELV devrelerinin yanı sıra bütün devrelerden SELV veya PELV sisteminin koruyucu
    ayırmasını ve SELV veya PELV sistemi ile diğer SELV veya PELV sistemleri arasında temel yalıtımı ve
    − Sadece SELV sistemleri için SELV sistemi ile toprak arasında temel yalıtımı,
    gerektirir.”
    Bu durumda sorunuza cevap vermek için iki noktayı açıklamak gerekir.
  5. Elektrik sisteminde “I’inci gerilim bandında, 50 V a.a. veya 120 V d.a. değerine kadar gerilimin sınırlandırılmasını” aşan her sistem birinci şarta göre korunmalı ve dolaylı temas şartlarında ölüm oluşmaması için 30 mA RCD ile koruma yapılmalıdır. Ancak bu IT sistemler için geçerli değildir. Bizim kullandığımız TT ve TN sistemlerde 30 mA RCD zorunlu şart olarak kullanılmalıdır. Standardın da belirttiği üzere 50 volt alternatif akım ve 120 V doğru akım değeri altındaki sistemlerde dolaylı temas için 30 mA RCD koruması gerekmez.
  6. TS EN 81-1 standardında bahsedilen “ 14.1.1.3 İçinde elektrik güvenlik tertibatı bulunan bir devrede meydana gelebilecek bir gövde veya toprak kaçağı:
    a) Ya tahrik makinasının hemen durdurmasına neden olmalı veya
    b) İlk normal duruştan sonra makinanın tekrar hareket etmesini engellemelidir.
    Tekrar devreye alma, ancak elle müdahale ile mümkün olmalıdır.”
    Maddesine göre güvenlik devresinde bir kaçak akım rölesi kullanılma zorunluluğu yoktur. Maddeden de açıkça görüleceği üzere makinanın durmasını sağlama yeterli bir şarttır ve bu basit bir sigorta ile bile sağlanabilir. Kaldı ki 120 V d.a. bir devrede kaçak akım zorunluluğu hiç yoktur. Ancak makinanın durdurulması bu sayede yapılıyorsa kullanılabilir ama maddeden de açıkça görüleceği üzere bu devrelerde 220 volt kullanılsa dahi, çarpılma riski olmadığı durumlarda kaçak akım rölesi zorunlu değildir. Motoru durduracak bir sistem yeterlidir.
    Umarım yeterli bir açıklama olmuştur. Vereceğiniz cevabın standart desteğini de oluşturmak için üstteki açıklamaları da yaptım.
    Kolay gelsin,
    İyi çalışmalar,
    Serdar Tavaslıoğlu

Bir yanıt yazın